سقف یکی از اجزای مهم و حیاتی در هر ساختمان است که برای حفظ امنیت و سلامت ساکنین نقش اساسی دارد. سیستم های اجرایی سقف نقش مهمی در انتخاب و استفاده از سازه های سقفی دارند. انتخاب درست سیستم اجرایی سقف باعث می شود تا ساکنین بهره بیشتری از ساختمان خود ببرند.انواع مختلفی از سیستم های اجرای سقف در ساخت و ساز استفاده می شود که هر کدام ویژگی ها و مزایای منحصر به فردی دارند. در این مقاله، ما برخی از انواع رایج سیستم های سقف را مورد بحث قرار خواهیم داد.

- سقف طاق ضربه ای
این سیستم سقفی که بیشتر مورد استفاده گذشتگان بوده و در خانه های قدیمی تر می توان آن را مشاهده کرد زیرا نیاز به تخصص خاصی ندارد و البته مقاوم زیادی نیز در برابر زلزله ندارد و در زلزله سقف ریزش پیدا می کند.فاصله بین تیر های فرعی این سیستم بین 70 تا 100 سانتی متر است و حداکثر دهانه اجرایی نیز 5 متر است. برای اجرای این سقف از هر نوع مصالحی مثل خاک، گچ و یا آجر می توان استفاده کرد. که برای استحکام بیشتر این نوع سقف آجر ها را به صورت قوسی قرار می دهد. از مزایای این نوع سیستم ها می توان به سرعت بالای اجرای آن و در دسترس بودن مصالح و همچنین نبود تخصص کافی، نام برد. اما معایبی نیز دارد مانند عدم انسجام کافی و ضعف در هنگام زلزله و سنگینی و لرزش بیش از حد در این نوع سقف ها باعث شده که در گذر زمان سیستم های بهتری جایگزین این سیستم شود.

- سقف تیرچه بلوک
این نوع سقف از ترکیب تیرچه و بلوک سیمانی تشکیل شده است. با توجه به اینکه بتن تحمل نیروی کششی ندارد، در این نوع سقف از بلوک های ذکر شده برای پر کردن قسمت زیرین سقف استفاده می شود تا با حذف بتن کششی، در مصرف مصالح ساختمان و همچنین هزینه آن صرفه جویی شود، و همچنین وزن سقف کاهش یابد. در این سقف تحمل تنش های فشاری بر عهده بتن بالایی و تنش های کششی بر عهده میلگرد های تحتانی است.این نوع سقف ها دارای صلب مناسبی در هنگام زلزله دارند و از عملکرد دیافراگمی مناسبی برخوردار اند.

انواع تیرچه بکار رفته در این نوع سقف: تیرچه پاشنه سفالی، تیرچه پاشنه بتنی و تیرچه فلزی با جان باز می باشد.

و انواع بلوک های بکار رفته: بلوک سیمانی و بتنی، بلوک سفالی و بلوک پلی استایرن و پلاستوفوم است.

از مزایای این سقف ها می توان به هزینه کمتر و به صرفه بودن از نظر اقتصادی، مقاومت مناسب آن، عایق رطوبت و صدا و حراراتی، دوام مناسب هنگام آتش سوزی و صاف بودن سطح بالایی و پایینی در هنگام اجرا اشاره کرد. از معایب این نوع سقف ها نیز می توان به مواردی همچون؛ اجرای زمان بر این نوع سقف ها، عدم توانایی این سقف در دهانه های بزرگ، جدا شدن و ریزش بلوکه ها در هنگام زلزله های شدید،حمل و نقل مشکل آن که ممکن است دچار شکستگی و یا حتی خطر جانی برای کارگران داشته باشد، اشاره کرد.

- سقف تیرچه کرومیت
این سقف یکی از انواع مشابه تیرچه بلوک است، با این تفاوت که از تیرچه های فولادی با جان باز در ترکیب با بتن استفاده می شود. نحوه ساخت این تیرچه ها از یک تسمه فولادی در زیر تیرچه، یک نبشی در قسمت فوقانی و از میلگردهای زیگزاگی در جان استفاده می شود. این نوع تیرچه به علت خود ایستا بودن نیاز به شمع بندی ندارد. مزایای این نوع سقف شامل: هزینه کم از نظر اقتصادی، سرعت بالای اجرای به دلیل عدم نیاز به شمع بندی، عایق رطوبت و صدا و حرارت، و صاف و یکدست بودن سطح بالایی و پایینی سقف هنگام اجرا.

معایب این نوع سقف ها شامل: لرزش زیاد، داغ تیرچه، عدم طراحی بهینه و مناسب، ضعف در برابر آتش سوزی است.

- سقف دال بتنی
این نوع از سقف های متداول بتنی است که به دو صورت دال تخت و دال با تیر اجرا می گردد.

دال تخت: این نوع سقف به علت به کار نرفتن تیر در این نوع به نام تخت نامگذاری شده، این نوع در مقایسه با نوع متکی بر تیر از صلبیت کمتری برخوردار است. چون در این سقف هیچ تیری وجود ندارد و ستون ها مستقیما با دال سقف به یکدیگر متصل اند در برابر زلزله استحکام کمتری برخوردار است.احتمال برش پانچینگ برای این قبیل سقف بسیار محتمل است که برای جبران این ضعف از کتیبه ها و سر ستون ها استفاده می شود. مزایای این نوع سقف می توان به سهولت اجرا، مقاومت مناسب در برابر زلزله، عدم نیاز به سقف کاذب و معایب آن میتوان به سنگین وزن این نوع سقف ها نسبت به نمونه های مشابه خود و ضعف در انتقال برش در محل ستون ها و عدم کارکرد این نوع سقف ها در دهانه های بلند اشاره کرد.

تیر دال: در این نوع برخلاف دال تخت، تیر بکار رفته است و به همین علت از صلبیت بیشتری برخوردار است.از مزایای این نوع سقف می توان به خیز کم این نوع سقف، مقاوم در برابر آتش سوزی و پوشش دهانه های بلند و مقاومت بیشتر در برابر زلزله و از معایب این نوع سقف می توان به وجود آویز تیرها و نیاز به سقف کاذب و سنگینی این نوع سقف و اجرای آن نسبت به دال تخت سخت تر می باشد.

- سقف تیرچه پیش تنیده
 سقف تیرچه پیش تنیده به علت بکارگیری تیرهای فولاد و بتن در برابر تنش های مقاومتی و کششی بسیار مقاوم می باشد و از مزایای سقف تیرچه پیش تنیده به هزینه های کم آن به علت بتن بالای بکار رفته در آن و اجرای هر طرحی و پلانی در آن و مقاوم در برابر زلزله و در برابر آتش سوزی و همچنین ضخامت کم این نوع تیرچه ها میتوان اشاره کرد.

به طور کلی، انتخاب مناسب سیستم اجرایی سقف بستگی به اهداف ساختمان، هزینه ها، زمان و بازده استفاده از سازه دارد. باید توجه داشت که هر نوع سیستم اجرایی سقف دارای ویژگی ها و مزایای خود است که باید با توجه به نیازهای خاص ساختمان انتخاب شود. انتخاب درست سیستم اجرایی سقف باعث می شود تا امنیت و راحتی ساکنین تضمین شود و سازه سقفی برای مدت طولانی از زمان خدمت کند.